Verslag congres Goed Gebruik Hulpmiddelenzorg 2019

‘Vrijwel niemand gaat hulpmiddelenvrij door het leven.’ Dagvoorzitter Hans Oosterkamp vraagt tijdens de opening van het congres aan de vele deelnemers de hand op te steken indien ze geen enkel hulpmiddel gebruiken. Er blijkt een kleine minderheid te zijn die geen hulpmiddel gebruikt, zoals een bril, hoorapparaat of app om de gezondheid te monitoren. Twee ervaringsdeskundigen, Rob Smidt en Sanne van Soelen, leggen uit dat het vinden en het krijgen van het beste hulpmiddel een ingewikkelde kwestie kan zijn: ‘Mijn kunstknie is uniek, aldus Smidt. Hij is helemaal op mijn situatie gemaakt. Het is zelfs zo dat ik mijn oude knieprothese van een paar jaar geleden, nu al niet meer pas. En de sokliner die ik aan heb waarover de prothese heen gaat, is ook heel belangrijk voor het draagcomfort. Die wordt niet apart vergoed, dus daar gaat ieder jaar mijn volledige eigen risico aan op. Kortom, er komt ontzettend veel kijken bij mijn knieprothese.’

In het verhaal van Van Soelen kwam naar voren dat co-morbiditeit een extra lastige factor kan zijn bij de keuze van een hulpmiddel. ‘Ik wil graag innovatieve hulpmiddelen die ik zelf aan kan trekken. Dat is prettiger want dan hoeven er geen zorgverleners over de vloer te komen om me te helpen. Dan zit ik niet vast aan een tijdstip en kan spaarzaam zorgpersoneel elders ingezet worden.’

Uitkomstgerichte zorg

Het belang van het goede hulpmiddel motiveert Kees Molenaar (programmamanager van het ministerie van VWS) om in te zetten op uitkomstgerichte zorg. ‘En de uitkomst moet zijn dat mensen na de zorgbehandeling het juiste middel krijgen. Het is wel een hobbelige weg die we daarin moeten nemen. Als er bijvoorbeeld acuut een stoma gezet moet worden, dan is het vaak niet zo dat er in de operatiekamer nog met de patiënt wordt gesproken over keuzemogelijkheden van verschillende stomazakjes. Door te meten op uitkomsten willen we dit verbeteren. VWS pakt de regie en coördinatie hierop door ervoor te zorgen dat er meer laagdrempelige uitkomstinformatie te vinden is voor patiënten. En dat er in het gesprek met de behandelaar en de patiënt sprake is van Samen Beslissen als het om hulpmiddelen gaat en dat we meten of uiteindelijk ook voor het juiste middel is gekozen.

Het belang van doelmatigheidsonderzoek in het hulpmiddelenveld

Prof. dr. Maroeska Rovers (hoogleraar evidence based chirurgie, Radboudumc) maakte duidelijk hoe belangrijk doelmatigheidsonderzoek naar de effectiviteit en kosten van hulpmiddelenzorg is. ‘We moeten al in een vroeg stadium, tijdens de ontwikkeling van nieuwe hulpmiddelen, bedenken of een bepaalde innovatie wel meerwaarde heeft voor de gebruikers. Daarom is het zo belangrijk dat de relevante partijen in het hulpmiddelenveld, zoals onderzoekers, zorgverleners, hulpmiddelengebruikers en leveranciers samen onderzoek doen naar de effectiviteit en kosten van hulpmiddelenzorg. Het rechtzetten van schade die een ‘verkeerd ofwel niet effectief’ hulpmiddel kan aanrichten, is namelijk veel duurder.

Zorgtechnologie in het hulpmiddelenveld

Prof. dr. Helianthe Kort (lector Technologie voor Zorginnovaties van de Hogeschool Utrecht en deeltijdhoogleraar aan de Technische Universiteit Eindhoven) hield een presentatie over de ontwikkelingen, mogelijkheden en knelpunten bij technologische innovaties in het hulpmiddelenveld. Een draagbaar plasmafilter is bijvoorbeeld een nieuwe technologische innovatie voor mensen met een stoma om stomazakjes van nare luchtjes te ontdoen. Door deze ontwikkeling hoeven mensen niet eerder naar huis van een feestje, omdat deze zijn/haar stomazakje niet vertrouwt, aldus Kort. Een belangrijk aandachtspunt waar de betrokken partijen (zoals zorgverleners en gebruikers) bij technologische innovaties rekening mee moeten houden is dat deze innovaties 1) steeds sneller worden ontwikkeld en 2) nooit zijn uitontwikkeld.

– Bekijk de presentaties van de sprekers én de meeste subsessies

Subsessies

De aanwezigen gingen na de plenaire start uiteen in twee rondes met acht subsessies. Naast de onderwerpen over uitkomstgerichte zorg en doelmatigheidsonderzoek binnen het ZonMw-programma Goed Gebruik Hulpmiddelenzorg, waren er sessies over het onderwerp duurzame implementatie van zorginnovaties en over Samen Beslissen in de hulpmiddelenzorg met focus op kwaliteit van leven voor de gebruiker bij het maken van de juiste keuze voor een hulpmiddel. Ook kwam de inzet van digitale tools om functioneringsgericht voorschrijven te ondersteunen en zelfmanagement voor mensen met een chronische aandoening aan bod. Kortom, het was een gevarieerd programma, waarin de ontwikkelingen in het hulpmiddelenveld vanuit verschillende perspectieven (gebruikers, zorgverleners, onderzoekers, fabrikanten/leveranciers, gebruikers) werden belicht.

Paneldiscussie

Na de verschillende deelsessies en workshops volgde er afsluitend een plenair debat. Peter de Braal (senior beleidsmedewerker ZN), Dianda Veldman (directeur, Patiëntenfederatie Nederland) Thessa Boetzkes (voorzitter Continentieverpleegkundigen, V&VN CV&V), Marcel van Raaij (directeur Geneesmiddelen en Medische Technologie, VWS) en Bert Kuipers (voorzitter commissie Goed Gebruik Hulpmiddelenzorg, ZonMw) schoven hiervoor aan. Veldman trapt af met de vraag welke partijen in beweging moeten komen om de gewenste verbetering van de hulpmiddelenzorg te bewerkstelligen. ‘De Patiëntenfederatie wil best het tempo bepalen’. De Braal reageert: ‘Verzekeraars kijken naar kosten maar kosten en kwaliteit hoeven elkaar helemaal niet in de weg te zitten’. Kuipers ziet graag, dat er in de nabije toekomst bij het ZonMw-programma Goed Gebruik Hulpmiddelenzorg meer subsidieaanvragen van hoge kwaliteit worden ingediend. Ten slotte neemt VWS het laatste woord in het debat. Van Raaij: ‘Hoewel we af en toe ogenschijnlijk tegengestelde belangen kunnen hebben, wil iedereen goede hulpmiddelenzorg. Iedere partij hier aan tafel moet daarvoor extra stappen zetten.’